Znaczenie podłoża dla trwałości okładzin ceramicznych
Okładziny ceramiczne są zewnętrzną częścią układu warstw, która pełni funkcję dekoracyjną, zabezpieczającą, a często również techniczną (tzn. nadaje powierzchni oczekiwane cechy, takie jak antypoślizgowość lub odporność na penetrację określonych substancji). Okładzina ceramiczna powinna być łatwa w czyszczeniu, zapewniać bezpieczeństwo jej użytkownikom oraz nadawać pożądany wygląd pomieszczeniu. Przedstawiamy wady i zalety najpopularniejszych rodzajów podłoża pod płytki ceramiczne.
Okładziny ceramiczne cechują się wysokimi parametrami wytrzymałościowymi, takimi jak siła łamiąca, twardość czy odporność na zginanie. W zestawieniu z innymi materiałami wykończeniowymi są również zdecydowanie bardziej odporne na zużycie.
Niestety, prowadzi to często do błędnego przekonania, że okładzina ceramiczna może wzmocnić powierzchnię, na której została ułożona, pod kątem statyki. Wielokrotnie spotykamy się z opinią o poprawie wytrzymałości układu po położeniu okładziny ceramicznej. Jest to z gruntu błędne założenie, gdyż to podłoże w całości odpowiada za ogólną nośność, a co za tym idzie – wytrzymałość układu warstw. Aby to zrozumieć, musimy przeanalizować siły działające w układzie i rolę poszczególnych jego części składowych.
Podłoże pod okładziny ceramiczne – dlaczego dobry dobór jest ważny?
Płytka ceramiczna na etapie montażu zostaje trwale związana z podłożem za pomocą kleju. Na rynku występuje ogromny wybór specjalistycznej chemii budowlanej, różniącej się między sobą zakresem zastosowania. W przypadku klejów do płytek wszystko zleży od rozmiaru płytki, grubości warstwy oraz przebadanej odkształcalności.
Co ważne – odkształcalność jest często mylona z elastycznością. Należy pamiętać, że odkształcalność określa możliwość kleju do ugięcia bez utraty parametrów (określenie „elastyczność” może z kolei sugerować, że klej jest fizycznie giętki po związaniu). Często można spotkać się z opinią, że zastosowanie kleju elastycznego pozwala na przyklejanie płytek do podłoży popękanych, zakrywanie dylatacji lub wyklejanie trudnych kształtów. Niestety, jest to błąd, który prowadzi do uszkodzeń okładziny.
Parametry i stabilność podłoża mają ogromny wpływ na trwałość montażu, gdyż niezależnie od stopnia odkształcalności kleju przenosi on na płytkę większość sił działających w podłożu. Jeśli przykleimy okładzinę do dwóch niezależnie pracujących pól, to pomimo wysokiej wytrzymałości materiału nie będzie ona w stanie znieść sił generowanych przez podłoże. Wyższa odkształcalność kleju może tu pomóc w niewielkim zakresie, ale ryzyko rozerwania okładziny jest duże i wzrasta wraz ze zwiększeniem formatu płytek.
Z uwagi na to, absolutnie podstawowym wymogiem podczas projektowania i wykonywania okładzin ceramicznych jest przeniesienie dylatacji podłoża na okładzinę ceramiczną. Oczywiście, jak w przypadku każdej reguły, tak i tu istnieją wyjątki. Więcej informacji o dylatacjach i ewentualnych odstępstwach można znaleźć w dalszej części opracowania.
Podłoże ściany
Zupełnie inne wyzwania dotyczące podłoża mają miejsce w przypadku ścian. Są one uznawane za mniej problematyczne, co potwierdzają opinie glazurników, a także statystyki działów reklamacji. Nie można jednak powiedzieć, że nie przysparzają one żadnych problemów. O ile w przypadku podłóg w większości przypadków podłożem jest jastrych cementowy lub inne stabilne podłoże, to w przypadku ścian często są to ścianki działowe lub zabudowy lekkie, o ograniczonej nośności i sztywności. Najbardziej popularnym podłożem na ścianach poza tynkiem cementowym są podłoża gipsowe i zabudowy suche w technologii GK.
Pęknięcie okładziny na podłodze bezpośrednio nie stanowi zagrożenia dla użytkownika, natomiast w przypadku ścian okładzina może spaść i spowodować zniszczenia lub zranić postronne osoby. Są to sytuacje marginalne, jednak warto mieć świadomość, co i na jakim podłożu montujemy, gdyż odpowiedzialność za ewentualne następstwa błędów montażowych spoczywa na osobie wykonującej te prace.
Jak zdecydować, jakie tynki wybrać? Planując montaż okładzin ceramicznych, sprawdź, jakie parametry mają wybrane podłoża, jakim ciężarem możemy obciążyć dany rodzaj podłoża oraz jakie technologie montażu w konkretnym przypadku zalecają producenci systemów montażowych.
Okładziny na ściany z różnym podłożem – na co zwracać uwagę przy wyborze?
Montaż płyt ceramicznych na ścianach jest powszechnie uznawany za dużo prostszy niż montaż okładzin podłogowych. Wiele osób uważa, że ważne jest głównie zachowanie estetyki wykonania, gdyż okładzina nie jest poddawana obciążeniom mechanicznym takim jak podłoga. Można zgodzić się tylko z częścią tego stwierdzenia.
Do montażu na ścianach przeznaczone są płytki ceramiczne potocznie nazywane „ściennymi”. Jest to materiał:
- o niższych parametrach odporności na ścieranie lub wytrzymałości mechanicznej, przeznaczony na podłoża niewymagające takich parametrów,
- o większej nasiąkliwości, co ma bezpośredni wpływ na proces wiązania kleju.
Poza płytkami ściennymi na płaszczyznach pionowych coraz chętniej stosuje się płytki gresowe, potocznie zwane podłogowymi z uwagi na ich pierwotne przeznaczenie. Płytki gresowe cechują się wyższymi parametrami wytrzymałościowymi niż płytki ścienne oraz mniejszą nasiąkliwością.
Dla podłoży najważniejszym parametrem jest waga materiału, jaki zamierzamy zamontować. Częstym błędem jest skupienie na wadze pojedynczej płytki, gdy tak naprawdę znaczenie ma waga jednego metra kwadratowego okładziny. Przykładowo: płytka 120 × 60 o grubości 10 mm jest dwukrotnie cięższa, niż płytka 60 × 60 o takiej samej grubości. Z punktu widzenia montażysty ma to istotne znaczenie, jednak dla nośności ściany nie ma między nimi żadnej różnicy. Płytka o dwukrotnie większej masie ma dwukrotnie większą powierzchnię styku z podłożem, czyli powierzchnię wiązania. Niezależnie od tego, czy zamontujemy materiał ceramiczny w postaci kilku małych płytek, czy jednej większej, obciążenie powierzchni jest identyczne. Oczywiście, rozmiar pojedynczej płyty jest bardzo istotny podczas doboru chemii, szerokości spoin i technologii klejenia – ale ze względu na wytrzymałość podłoża nie ma on znaczenia.
Płytki ścienne i podłogowe mają różne grubości i maksymalne formaty. W przypadku płytek ściennych typowa grubość to 8-10 mm i długość boku płytki w granicach 90 cm. Większe formaty płyt, takie jak 120 × 120 i 120 × 240, są dostępne jedynie jako gres. Grubość płyt w większych formatach to 6 mm, mniejsze formaty mają tradycyjne 10-11 mm. Biorąc pod uwagę ciężar właściwy gresu wynoszący 2,5 kg × 1 mm × 1 m2, waga metra kwadratowego okładziny wynosi od 15 kg do 27,5 kg.
Znajomość wagi materiału jest pierwszym parametrem jaki powinniśmy znać, analizując możliwość zastosowania go na danym podłożu. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie, jakie są wytyczne producenta materiału z którego dane podłoże jest wykonane. Najczęściej stosowanymi materiałami są tutaj tynk gipsowy czy cementowo-wapienny oraz płyta gipsowo-kartonowa. Przeanalizujmy poszczególne przypadki pod kątem ich parametrów.
Jakie tynki do domu wybrać – zalety podłoży cementowo-wapiennych na ścianach
Tynk cementowo-wapienny jest podstawowym rodzajem podłoża, stosowanym do wielu lat w budownictwie. Jest stosunkowo prosty w aplikacji, zapewnia ścianom możliwość oddychania i stanowi doskonałą podstawę do montażu wszelkiego typu okładzin. Główną wadą jest niezbyt estetyczna powierzchnia, wymagająca przed malowaniem dodatkowej obróbki gładziami gipsowymi. Idealnym rozwiązaniem jest stosowanie tynków cementowo-wapiennych w miejscach pod okładziny i wykończenie ich gładziami tylko tam, gdzie okładziny ceramiczne nie będą stosowane. Tynk cementowo-wapienny pozwala na największe obciążenie powierzchni, co czyni go najbezpieczniejszym podłożem pod montaż ciężkich okładzin takich jak ceramika, a nawet kamień naturalny. Oczywiście, jest to materiał chłonny, dlatego zaleca się jego wstępne przygotowanie. Grubość warstwy tynku powinna wynosić minimum 10 mm. Powierzchnia tynku powinna być szorstka, wysezonowana i sucha.
Płyta kartonowo-gipsowa – na jakich ścianach sprawdzi się najlepiej?
Płyty gipsowo-kartonowe są powszechnie stosowanym materiałem do wykończenia powierzchni ścian w trakcie remontów. To podstawowy materiał do wykonywania lekkiej zabudowy ścian działowych, półek, przedścianek, kominków. Występują w wersjach podstawowych, ognioodpornych i wodoodpornych (przeznaczonych do łazienek). Materiał ten bardzo często służy jako podłoże pod płytki.
Budowa płyty gipsowo-kartonowej opiera się na rdzeniu wykonanym z gipsu oraz dwóch zewnętrznych warstw papierowych. Montując materiał ceramiczny bezpośrednio na płycie GK, w rzeczywistości przyklejamy płytę do zewnętrznej warstwy papieru zespolonego z gipsowym rdzeniem. Nośność tej warstwy może dla wielu fachowców okazać się zaskakująca, gdyż według producenta płyt formy KNAUF wynosi ona maksymalnie 15 kg/m2. Ciężar najcieńszych płytek to 15 kg/m2, a dodając do tego masę kleju, nieuchronnie przekraczamy dopuszczalne wartości obciążenia. Można założyć, że prawidłowo zagruntowana płyta GK przeniesie dużo większe obciążenie, ale warto mieć na uwadze zalecenia producenta. W najgorszym przypadku może dojść do odspojenia papieru od rdzenia na skutek działania wilgoci i sił ścinających, a w efekcie – do oderwania okładziny z zewnętrzną warstwą papieru. Częstym pomysłem jest zastosowanie tzw. podwójnego płytowania w celu zwiększenia nośności zabudowy. Sprawdza się przy wieszaniu półek lub innych elementów przy pomocy kołków, ale nie ma to żadnego wpływu na jej nośność w przypadku klejenia do zewnętrznej warstwy .
